CMENTARZ PARAFIALNY

Cmentarz rzymskokatolicki w Wiźnie usytuowany jest przy ulicy Cmentarnej. Jest to jeden z najstarszych cmentarzy w Polsce (znajduje się w pierwszej piątce). Teren, który zajmuje, stanowił w średniowieczu i w czasach nowożytnych obszar założenia osadniczego – podgrodzia – przylegającego do grodu kasztelańskiego, a następnie do zamku drewniano-murowanego, zwanego obecnie Górą Zamkową lub Górą Królowej Bony. Rozkwit Wizny, mający miejsce na przełomie późnego średniowiecza i czasów nowożytnych, doprowadził do szybkiego rozprzestrzenienia się osadnictwa poza podgrodzie, wyznaczenia w jego sąsiedztwie rynku i ulokowania nieco dalej na terenie tzw. Ogrodów nowego kościoła (w latach 1500–1522). Być może wraz z opuszczaniem terenu podgrodzia przez mieszkańców i utratą znaczenia ośrodka władzy umiejscowionego na grodzisku, tj. między dawnym grodem, a obecnie funkcjonującą osadą, obszar podgrodzia postanowiono przeznaczyć na cmentarz, pamiętając o sakralnym charakterze miejsca związanego z dawnym kościołem. Za starszą niż XIX-wieczną metryką cmentarza wiskiego przemawia mimo wszystko jego bliskie położenie względem wsi. W tym okresie bowiem starano się już lokować cmentarze poza terenami ścisłego osadnictwa, a te funkcjonujące w obrębie miejscowości, przenosić na peryferie lub poza nią.

O funkcjonowaniu cmentarza wiskiego na obecnym miejscu w XIX w. świadczą zachowane po dziś dzień nagrobki. Natomiast na pewne problemy z jego utrzymaniem w tamtych czasach wskazuje zachowany wśród archiwaliów kościoła wiskiego list do naczelnika powiatu łomżyńskiego z dnia 27 maja 1858 r. Dowiadujemy się z niego o opuszczeniu cmentarza grzebalnego w Wiźnie i problemach z jego uporządkowaniem („cmentarz grzebalny parafii tutejszej od niepamiętnych już lat opuszczony dotąd uporządkowanym nie jest i być nie może”). Już wtedy jednak wskazywano na konieczność powiększenia cmentarza, które nastąpiło prawdopodobnie dopiero w 1894 r. Nieliczne, zachowane zabytkowe nagrobki na cmentarzu w Wiźnie, świadczą o wysokim statusie niektórych rodzin miasta królewskiego Wizny w przeszłości. Na cmentarzu znajduje się również Grób Powstańców Styczniowych z 1863 r.

Jak głosi lokalna legenda, ponoć pod cmentarzem - od grodu na „Zamkowej Górze” do Kościoła pw. św. Jana Chrzciciela - istnieje podziemny tunel, którym przychodziła na Mszę Świętą Królowa Bona, zatrzymująca się na zamku w Wiźnie w drodze na Litwę.

Materiał opracowały: Agnieszka Sawicka, Krystyna Wileńska, Agnieszka Osiecka i Małgorzata Modzelewska.